Er zijn tv-personalities die voor- of tegenstanders hebben. Sympathisanten of haters. Bij wie een middenweg niet lijkt te bestaan. Zo heb ik nog nooit iemand ontmoet die Mart Smeets koud liet. Je hebt Smeets-fans en Smeets-haters. Maar zie daar: this piggie's in the middle............ Ik vind 'm wel een goede presentator, maar hij heeft ook zijn zwakke punten."We hebben er weer een! Mag ik dat zeggen? Ja, dat mag ik zeggen. A vous Ielversoem!"
Werkend op het Omroepkwartier in Hilversum kwam ik Mart Smeets wel eens tegen. Zwaargebouwde vent in een spijkerpak met een godverdomme-blik op zijn gezicht. Maar het was op een voetbalavond in 1987 toen ik hem voor het eerst in actie zag. Het was woensdag 13 mei en Ajax speelde die avond de finale van de Europa Cup 2 (toernooi voor bekerwinnaars) in Athene tegen het Oostduitse Lokomotiv Leipzig. Via dienstdoend studiochef Henk Verheul (God hebbe zijn ziel) kon ik die avond als toeschouwer aanwezig zijn bij de uitzending die de voetbalreportage omlijstte. In de studio had de decorafdeling van de NOS een kroeg nagebouwd en de kroeglopers waren spelers van het roemruchte Ajax uit het begin van de jaren '70: Wim Suurbier, Ruud Krol, Sjaak Swart, noem maar op. Johan Cruijff was er natuurlijk niet, want die was destijds trainer van Ajax en zat die avond dus op de bank in Athene. Ik kan me ook niet herinneren dat Piet Keizer er was, maar dat kan aan een falend geheugen liggen. Sommige spelers waren erg veranderd. Zoals midvoor Dick van Dijck, die eruit zag als een bejaarde Franse playboy (en dat blijkbaar ook was geworden). Keeper Heinz Stuy was ongeveer twee keer zo zwaar als in zijn Ajax-tijd. Presentator van dienst was: Mart Smeets. Zijn entree was onvergetelijk. Hij had de oud-spelers natuurlijk al voor de uitzending ontmoet, maar daar kwam hij, ongeveer een kwartier voor de live-uitzending: strak in het pak, rechtstreeks van de make-up. Hij liep kordaat de verlichte set op, bleef theatraal stilstaan in de deuropening en keek met een bijna triomfantelijke blik de kitschkroeg rond. De Ajacieden begonnen te applaudiseren. Zij, de sterren van weleer, klapten voor de ster van de avond: de presentator.
Ik moet toegeven, dat ik Smeets nauwelijks herkende. Door de dikke laag make-up die hij ophad leek zijn gezicht platgestreken. Ook was het zo bruin, dat hij rechtstreeks van de Bahama's leek te komen. Maar zoals in het tijdperk van analoge televisie gebruikelijk was, zag dat er op een televisie met een beeldbuis allemaal heel fraai uit.
Ajax won die avond met 1-0 en en het bleef nog lang gezellig in de studio. Nadat Smeets de obligate nabeschouwingen had gedaan met de aanwezige oud-spelers haastte hij zich naar de make-up en kwam afgeschminkt in een houthakkershemd terug in de studio.
Vakmanschap kan Smeets niet ontzegd worden, maar er is één ding waar ik me altijd over verbaasd heb: zijn beroerde Engels. Mag ik dat zeggen? Ja, dat mag ik zeggen! Waarom heeft daar nooit een eindredacteur of een regisseur op gewezen? Of is dat wel gebeurd, maar voelde meneer Smeets zich boven de wetten der Engelse taal verheven?
Vivian Stanshall, voorman van de Bonzo Dog Doo Dah Band, maakte in de jaren '60 al een plaatje over labio-dental fricatives (de F en de V), maar Smeets had meer gehad aan een lesje over de dental fricatives oftewel de TH in het Engels. We hebben er twee: de voiced dental fricative als in the en de voiceless dental fricative als in thin. Smeets maakt van beide klanken keiharde S-en en zo klinkt Can I ask you something about that last thing? als Ken ai esk joe sumsing uhbout set lest sing? (waarbij ask en last op z'n basketbal-Amerikaans worden uitgesproken).
Ik had vroeger een leraar Engels die een trucje wist voor de mensen die de TH's niet onder de knie konden krijgen. Alles was zijns inziens beter dan die irritante S. De voiced dental fricative werd uitgesproken als een D (dus the als de) en de voiceless dental fricative als een F (thin als fin). Dat laatste had ik al eens gehoord, want Keith Richards van de Rolling Stones werd altijd liefkozend Keef genoemd, waarbij de voiceless dental fricative dus als een F werd geschreven! Druk tijdens het vormen van die klanken je tong tegen de achterkant van je tanden en je hebt de juiste uitspraak van de dental fricatives al bijna te pakken. Ook al spreek je de TH niet perfect uit: Kief klinkt al heel wat 'echter' dan Kies. Is het te laat voor Smeets om dit nog op te pikken? Ik vrees het wel. Daar kunnen we nussing meer aan doen................
